Muzeum Lniarstwa Żyrardów – stolica lnu
Potentat lnu na skalę Europy, którego produkty trafiały na rynki na całym świecie. Żyrardów to historia prężnie rozwijającego się miasta w XIX wieku wokół wielkich fabryk. To też opowieść o …. pierwszym na świecie strajku kobiet (tak!). Chodźcie posłuchać o tajemnicach lnu pośród klimatycznych hal wbudowanych w architekturę miasta z czerwonej cegiełki.
Muzeum Lniarstwa Żyrardów – czy komuś przychodzi do głowy, żeby tu zajrzeć ? A warto ! Zobaczycie tu len – od sadzonki poprzez cały produkcyjny ciąg technologiczny aż to produkcji ubrania, oleju czy nawet …papieru. Zobaczycie ogromne wiszące sitodruki i maszyny tkackie z kolorowymi nićmi, które jeszcze całkiem niedawno pracowały pełną parą.
A inne nasze artykuły o ciekawych miejscach w Polsce znajdziecie tutaj – klik.
Girardów czyli o historii miasta. Muzeum lniarstwa Żyrardów
Żyrardów założono w 1833 roku – to wtedy właśnie powstała na terenie Rudy Guzowskiej Fabryka Wyrobów Lnianych (wcześniej działała w Warszawie na Marymoncie). Niejaki inżynier pan Filip di Girard szefował zakładowi i od Jego właśnie nazwiska wzięła się nazwa nowego miasta. Girard był francuskim inżynierem i zarazem twórcą nowej metody pozyskiwania przędzy z lnu. Przed Polską zakładał fabryki w Austrii i Czechach. Fabryka rozwijała się prężnie i potrzebowała rąk do pracy, a pracownicy miejsca do mieszkania. Tak właśnie powstało miasto Żyrardów.
Międzynarodowy tygiel w Żyrardowie. Muzeum Lniarstwa Żyrardów
Do nowych zakładów ciągnęli bezrobotni nie tylko z Polski. Przyjeżdżali do pracy wykwalifikowani tkacze z Czech i rzemieślnicy z Niemiec. Jednak ogromne inwestycje w nowoczesne maszyny potrzebowały kapitału, który szybko się kończył.
Żyrardów stolicą europejskiego włókiennictwa
Po 24 latach w 1857 roku fabrykę wykupili Karol Hielle i Karol Diettrich – ich celem było jej rozbudowanie i produkcja na większą skalę. Zaczynają się najlepsze lata dla fabryki. Produkcja pościeli, bielizny, ubrań, pończoch idzie pełną parą. Sprzedaż rośnie nie tylko w Polsce – produkowane tu towary trafiają również na rynek rosyjski.
Strajk kobiet narodził się w Żyrardowie
Wiecie, że to właśnie tutaj w 1883 roku miał miejsce pierwszy na świecie strajk kobiet ? Doszło nawet do starć z wojskiem ! Warunki pracy były bardzo ciężkie, a łace słabiutkie. W końcu w dniach 23-28 kwietnia 1883 roku wybuchł strajk, który uznawany jest za pierwszy strajk kobiet na świecie ! Do czasów I Wojny Światowej fabryka stale się unowocześnia i świetnie prosperuje.
Miasto z czerwonej cegły i fabryka domów. Muzeum lniarstwa Żyrardów
Rozwój przemysłu wpływa na rozbudowę miasta. Z czerwonych cegieł powstają robotnicze osiedla i budynki użyteczności publicznej. Mamy początek XX wieku i całkiem spore miasto.
Po II Wojnie Światowej powstają Zakłady Tkanin Technicznych Przemysłu Pończoszniczego „Stella” i Zakłady Przemysły Odzieżowego „Poldres”. Miasto nadal się rozwija i powstają nowe branże – alkoholowe Zakłady Przemysłu Spirytusowego. A jeśli mieszkaliście w wielkiej płycie w czasach PRL to z pewnością mury Waszego bloku powstały tutaj w … Żyrardowskiej Fabryce Domów.
Upadłość zakładów
Reformy gospodarcze z 1989 roku były wielką próbą dla fabryki. Niestety nie dawała ona sobie rady na kapitalistycznym rynku – z biegiem lat kolejne oddziały zamykały się. Jeszcze do 2012 roku jako tako funkcjonowała Fabryka Lnu.
Muzeum Lniarstwa Żyrardów
Przez dobrych kilka lat ogromne hale świeciły pustkami, a po pomieszczeniach hulał wiatr. Puste pomieszczenia, kiedyś pełne tysięcy pracujących osób – szwaczek, tkaczy i szpularzy. Tak ! W momentach chwały pracowało tu od 5 do 9 tysięcy osób !
W 2015 roku kilku zapaleńców postanowiło stworzyć tu opowieść o historii lnu. Na tzw. Bielniku czyli poprzemysłowym terenie fabryki utworzyli muzeum.
Na miejscu w ogromnych halach znajdziecie kilkadziesiąt maszyn – są już zabytkowe. Na kompletnym ciągu technologicznym dowiecie się jak wygląda obróbka surówki lnu, a potem produkcja tkanin. Przygotowywanie osnowy, nakładanie jej na krosna, a następnie barwienie lub sitodruk (drukarka do sitodruku jest najdłuższą w Polsce). Na końcu następuje etap gładzenia. Maszyny mają maksymalnie 50 lat – pochodzą z lat 70. i 80. XX wieku.
Fabryka ożywa na Święto Lnu
Obchodzone jest w maju już od ponad 180 lat. Tego dnia miejscowi zakładają stroje z końca XIX wieku. Z kolei tkacze zasiadają przy krosnach. W mieście ma miejsce parada konna również przebrana w stroje z epoki. Wśród uczestników wypatrzycie wojska carskie i jazdę konną ! Tradycją jest również odtwarzanie Strajku Szpularek.
Lniany Zaułek
W małym sklepiku na terenie muzeum kupicie pamiątki z Żyrardowa – np: materiały do szycia.
Len
No to teraz o głównym bohaterze tego artykułu – lnu ! Roślina pochodzi z wybrzeży Morza Śródziemnego i Azji Mniejszej. Najlepiej rośnie w klimacie chłodnym i umiarkowanym i chętnie dziko. Znali ją starożytni Grecy i Rzymianie, a potem Celtowie i Galowie oraz ludy słowiańskie. W Polsce len był znany już w X wieku, jednak zaczął być używany od XVI wieku, a od XVIII wieku zaczęły powstawać pierwsze przemysłowe zastosowania rośliny. Sama roślina jest łykowata, wykorzystywane są okazy minimum roczne. Żeby miały zastosowanie muszą wcześniej podlegać procesowi roszenia, międlenia i trzepania. Włókno techniczne liczy sobie aż 20-140 cm ! Jest znacznie dłuższe i grubsze od bawełny. Len jest zrywany już w kwietniu-maju – tuż po przekwitnięciu. Do Żyrardowskich zakładów len był sprowadzany z Węgier, Holandii i Cesarstwa Rosyjskiego. Rocznie wykorzystywano ponad 3 mln ton rośliny ! Dopiero na początku XX wieku zaczęto uprawiać len na przemysłową skalę w Polsce.
Komfortowe i eko ubrania, papier i olej
Z lnu wyrabiane są oczywiście ubrania ale również bardzo zdrowy olej i siemię lniane, a nawet papier ! Materiał neutralizuje szkodliwe działanie promieniowania słonecznego, ochładza w gorące dni i daje uczucie świeżości. Jest idealny dla alergików.
Zagroda Industrialna. Muzeum Lniarstwa Żyrardów
Tuż obok wejścia do Muzeum zobaczycie ….. wielbłąda Stefana i lamy. To zwierzaki z Zagrody Industrialnej takiego malutkiego zoo. Stadko zwierząt pochodzi z … szopek bożonarodzeniowych. Można poobserwować i nakarmić również kozy i owce. Wejście bez opłat.
Informacje praktyczne – Muzeum Lniarstwa Żyrardów
Muzeum znajduje się w okolicach centrum Żyrardowa, a dojazd jest jest dobrze oznakowany tablicami. Z kolei sam Żyrardów położony jest pomiędzy Warszawą i Łodzią niedaleko Łowicza.
Jak dojechać
Samochodem
Najlepiej samochodem – z Warszawy dojedziecie wygodną A2 i po niecałych 70 km dotrzecie na miejsce.
Pociągiem
W połowie XIX wieku przez miasto zaczęła kursować kolej parowa ze stolicy do Wiednia więc komunikacja kolejowa jak najbardziej jest ! Z Warszawy możecie również szybko dojechać pociągiem – w 40-50 minut będziecie na miejscu. Wprawdzie z dworca musicie dojść ok. 2 km do muzeum ale jest to fajna opcja dojazdu. Godziny kursowania pociągów sprawdzicie na stronie PKP-klik.
Godziny otwarcia i bilety – Muzeum Lniarstwa Żyrardów
Muzeum jest otwarte:
Dla osób zwiedzających indywidualnie zwiedzanie jest darmowe – możecie jednak dołożyć się kupując cegiełkę wsparcia w muzeum.
Gdzie zjeść
Tuż obok jest centrum miasta, gdzie znajdziecie trochę knajpek i kawiarenek z różną kuchnią.
Podsumowanie – Muzeum Lniarstwa Żyrardów
Muzeum jest ciekawym miejscem do zajrzenia tu na weekend czy w wolny dzień. Można wyobrazić sobie na miejscu potęgę tego miejsca w tych ogromnych halach i nauczyć wiele o produkcji wyrobów z lnu.
